آشنایی با مفاهیم OEM، Pool، Renew، بالک و ریفربیشد

در بازار تجهیزات شبکه و سرور، اصطلاحات بیشماری وجود دارد که هریک تعاریف و معانی مخصوص به خود را دارند. آشنایی با این اصطلاحات کمک می‌کنند تا انتخاب و خرید بهتری داشته باشیم و ملزوماتی مطابق با نیازهای خود خریداری کنیم. در این مطلب با چند اصطلاح مهم و پر کاربرد دنیای فناوری اطلاعات و به ویژه شبکه آشنا خواهیم شد که دانستن آن‌ها خالی از لطف نیست.

1. OEM سرنام (Original Equipment Manufacturer)

OEM سرنام عبارت Original Equipment Manufacturer به معنای «تولیدکننده تجهیزات اصلی» است، هرچند تعریف امروزی آن پیچیده‌تر است. در کاربرد سنتی، OEM به شرکتی گفته می‌شد که قطعاتی را برای استفاده در محصول نهایی شرکت دیگری تولید می‌کرد،

اما در صنعت فناوری و شبکه، معنای OEM تعریف دیگری دارد. در این حوزه، OEM اغلب به شرکتی مانند دل (Dell) یا اچ‌پی (HP) گفته می‌شود که محصول نهایی (مانند لپ‌تاپ یا سرور) را با استفاده از قطعات تولیدکنندگان دیگر (مانند پردازنده‌های اینتل و رم‌های سامسونگ) مونتاژ کرده و با برند خود به بازار عرضه می‌کند. همچنین، این اصطلاح در دنیای لایسنس‌ها و نرم‌افزارها نیز کاربرد دارد و اشاره به سیستم‌عاملی دارد که هماهنگ با یک محصول تولید شده و روی آن نصب شده است. شایان ذکر است در حوزه سخت‌افزار، این قطعات به طور جداگانه برای فروش به مصرف‌کننده نهایی در نظر گرفته نشده‌اند و معمولا در بسته‌بندی‌های ساده و بدون دفترچه راهنما یا نرم‌افزارهای اضافی عرضه می‌شوند. برای مثال، رم یا هارد دیسکی که در یک سرور اچ‌پی از ابتدا نصب شده، قطعه OEM است. خرید قطعات OEM برای شرکت‌هایی که نیاز به تعداد بالایی از یک قطعه برای تولید محصول نهایی خود دارند، مقرون‌به‌صرفه است.

2. بالک (Bulk)

بالک به قطعاتی گفته می‌شود که به صورت عمده و بدون بسته‌بندی‌های خرده‌فروشی فروخته می‌شوند. این قطعات ممکن است OEM باشند یا نباشند. به عنوان مثال، یک تولیدکننده رم ممکن است هزاران ماژول رم را به صورت بالک و در یک کارتن بزرگ به یک فروشگاه یا تولیدکننده دیگر بفروشد. این نوع فروش هزینه‌ها را کاهش می‌دهد، اما معمولا شامل گارانتی کامل خرده‌فروشی نمی‌شود و ممکن است برای مصرف‌کننده نهایی ریسک داشته باشد. به طور معمول، شرکت‌های بزرگ مخابراتی، مراکز داده، یا پیمانکاران پروژه‌های بزرگ زیرساختی، تجهیزات را به صورت بالک خریداری می‌کنند.

این تجهیزات شامل کابل‌های شبکه، کابل‌های اترنت یا فیبر نوری، که به صورت کلاف‌های بزرگ به جای کابل‌های از پیش قطع‌شده و کوچک خریداری می‌شوند و همچنین، قطعات مصرفی مثل کانکتورها، پچ پنل‌ها، کیستون‌ها، رک‌های شبکه و غیره می‌شود که به جای بسته‌بندی‌های انفرادی، در جعبه‌های ۵۰۰ یا ۱۰۰۰ عدد خریداری می‌شوند. علاوه بر این، خرید یک قطعه بالک به خریدار اجازه می‌دهد از قیمت‌های عمده‌فروشی پایین‌تر بهره‌مند شود. همچنین، بسته‌بندی این کالاها معمولا ساده و فله‌ای است تا هزینه‌های تولید و محیط زیستی مرتبط با بسته‌بندی‌های خرده‌فروشی کاهش یابد. این روش تضمین می‌کند که پیمانکاران، تجهیزات کافی و با صرفه اقتصادی برای اجرای سریع و کارآمد پروژه‌های زیرساختی خود در اختیار داشته باشند.

3. ریفربیشد (Refurbished)

ریفربیشد به محصولاتی گفته می‌شود که قبلا به فروش رفته‌اند، به هر دلیلی به سازنده یا فروشنده بازگردانده شده‌اند (مثلا به دلیل نقص فنی، آسیب در حمل و نقل یا بازگشت توسط مشتری)، و پس از تعمیر و بازسازی، دوباره برای فروش عرضه می‌شوند. این قطعات توسط سازنده یا یک شرکت معتبر بازرسی شده، ایرادات آن‌ها برطرف شده و معمولا با قیمتی پایین‌تر و با گارانتی محدود به فروش می‌رسند. خرید محصولات ریفربیشد از یک منبع معتبر می‌تواند راهی عالی برای صرفه‌جویی در هزینه باشد، اما ریسک بیشتری نسبت به خرید محصولات نو دارد. در اصطلاح رایج و متداول آن، در حوزه شبکه، این اصطلاح به محصولاتی اشاره دارد که به دلیل نقص فنی جزئی، آسیب دیدگی ظاهری، بازگشت مشتری یا استفاده محدود، از وضعیت کاملا نو خارج شده‌اند، اما توسط تولیدکننده اصلی (OEM) یا یک فروشنده معتبر دیگر، تعمیر، تست و احیا شده‌اند. به طور معمول، این محصولات پس از جمع‌آوری، تحت بررسی‌های دقیق قرار می‌گیرند. قطعات معیوب تعویض شده، نرم‌افزار به‌روزرسانی می‌شود و عملکرد دستگاه با استانداردهای کارخانه مطابقت داده می‌شود. سپس دستگاه تمیز و بسته‌بندی می‌شود. بزرگ‌ترین مزیت تجهیزات ریفربیشد، قیمت بسیار پایین‌تر (اغلب تا ۵۰٪ کمتر) نسبت به مدل‌های کاملا نو است. این گزینه برای شرکت‌هایی با بودجه محدود، محیط‌های آزمایشی، یا برای خرید مدل‌هایی که تولید آن‌ها متوقف شده است، بسیار محبوب است. معمولا این تجهیزات با ضمانت محدود (و البته کمتر از محصولات نو) عرضه می‌شوند تا اعتماد خریدار جلب شود.

4. پول (Pool)

Pool به مجموعه‌ای از قطعات یدکی گفته می‌شود که برای استفاده در سرویس و نگهداری تجهیزات در نظر گرفته شده‌اند. این قطعات اغلب در انبار شرکت‌ها نگهداری می‌شوند تا در صورت خرابی یک قطعه اصلی، به سرعت جایگزین شوند. قطعات پول ممکن است نو، OEM یا حتی ریفربیشد باشند، اما هدف اصلی آن‌ها اطمینان از تداوم عملکرد سیستم‌ها است. این اصطلاح بیشتر در قراردادهای پشتیبانی و نگهداری تجهیزات سازمانی به کار می‌رود.

5. قطعات و تجهیزات Renew یا Remanufactured

Renew یا Remanufactured به رویکردی اشاره دارد که توسط برخی تولیدکنندگان، مانند اچ‌پی، برای فروش مجدد تجهیزات ریفربیشد و بازسازی‌شده خود با گارانتی رسمی ارائه می‌شود. این رویکرد تضمین می‌کند که محصول مورد نظر به طور کامل توسط خود سازنده اصلی بررسی، تعمیر و آزمایش شده است و با یک گارانتی رسمی (هرچند کوتاه‌تر از گارانتی محصولات نو) عرضه می‌شود. خرید بر مبنای رویکرد Renew از هرگونه ریسک مربوط به خرید محصولات ریفربیشد از منابع نامعتبر جلوگیری می‌کند. به بیان دقیق‌تر، این اصطلاحات اشاره به محصولاتی دارند که در خط تولید شرکت سازنده مثل اچ‌پی با مشکل روبرو شده یا در انبارها باقی مانده‌اند. این محصولات به شرکتی که طراحی کرده ارسال می‌شود و فرآیند Overhaul روی آن‌ها انجام شود. به این معنا که پس از بررسی و تعمیر، دوباره بسته‌بندی و وارد بازار می‌شود. شایان ذکر است که روی جعبه و بسته‌بندی، واژه Renew قید می‌شود که قبل -B21 یک r اضافه می‌شود. شرکت‌هایی مثل اچ پی، تجهیزات و قطعات Renew خود را با گارانتی 3 ساله به بازار عرضه می‌کنند تا کیفیت آن‌را تضمین کنند. در این‌جا، موضوع مهم، قیمت است که این تجهیزات با نمونه‌های دیگر مثل ملزومات اصلی Spare و Retail چیزی در حدود 10 درصد اختلاف قیمت دارند.

6. اوپن باکس (Open Box)

اوپن باکس به محصولاتی گفته می‌شود که بسته‌بندی آن‌ها باز شده است، اما خود محصول استفاده نشده و به طور کامل سالم است. این محصولات معمولا به دلایلی مانند بازگرداندن توسط مشتری (که صرفا جعبه را باز کرده اما از محصول استفاده نکرده) یا آسیب دیدن بسته‌بندی در فروشگاه‌ها، با قیمتی کمتر فروخته می‌شوند. خرید محصولات اوپن باکس فرصت خوبی برای خرید کالای نو با قیمت پایین‌تر است، به شرطی که از سلامت کامل آن مطمئن شوید. توجه داشته باشید که این تجهیزات خطرات امنیتی بالقوه (به ویژه در بازارهای نامعتبر) را افزایش می‌دهند، بنابراین بررسی سابقه فروشنده و تایید شماره سریال ضروری است.

7. قطعات و دستگاه‌های دست دوم (Second-Hand)

این قطعات که اغلب با اصطلاح استوک (Stock) نیز شناخته می‌شوند، به تجهیزاتی گفته می‌شود که قبلا برای یک دوره زمانی در محیط‌های واقعی کسب‌وکار یا مرکز داده استفاده شده‌اند و سپس برای فروش مجدد به بازار عرضه می‌شوند. برخلاف محصولات ریفربیشد (Refurbished) که توسط تولیدکننده یا یک نهاد معتبر به‌طور کامل تعمیر و احیا می‌شوند، دستگاه‌های دست دوم لزوما هیچ‌گونه فرآیند بازسازی جامع و استاندارد را پشت سر نگذاشته‌اند. این دستگاه‌ها معمولا پس از اتمام قراردادهای لیزینگ (اجاره) شرکت‌ها، یا ارتقای سیستم‌های فناوری اطلاعات آن‌ها، به فروش می‌رسند. مزیت اصلی خرید تجهیزات دست دوم، قیمت فوق‌العاده پایین آن‌ها است که می‌تواند برای کسب‌وکارهای کوچک، راه‌اندازی محیط‌های آزمایشی، یا سازمان‌هایی با محدودیت بودجه جذاب باشد. با این حال، بزرگترین ریسک آن‌ها فقدان ضمانت تولیدکننده اصلی (OEM) و عدم اطمینان به سلامت بلندمدت قطعات است، زیرا ممکن است بدون تست‌های دقیق و تخصصی به فروش رسیده باشند.

8. قطعات Retail

این مدل قطعات، شماره فنی آنها به -B21 منتهی می‌شود و به طور ویژه برای خرده‌فروشی و فروش جدا از سرور در نظر گرفته شده است. در شرایطی که نیاز به آپگرید یا تعویض قطعه‌ای از سرور یا استوریج سازمان دارید، امکان تهیه این قطعات به شکل جداگانه وجود دارد. در این حالت، گارانتی قطعات از گارانتی سرور یا استوریج جدا است. شایان ذکر است، شرکت‌هایی مثل اچ‌پی قطعات خرده‌فروشی را همراه با گارانتی سه سال ارائه می‌دهند.

9. قطعات Spare Part

یکی از پر استفاده‌ترین واژگان در دنیای شبکه و زیر است. این مدل قطعات شماره فنی آن‌ها به 001 منتهی می‌شود و مخصوص مونتاژ اولیه هستند و اغلب دارای گارانتی محدود 90 روزه هستند، هرچند در بیشتر موارد بر مبنای گارانتی بیس سرور قرار دارند. نکته مهمی که باید به آن دقت کنید این است که در ایران به دلیل عدم وجود گارانتی بین‌المللی، این قطعات گارانتی یکسانی با دیگر قطعات دارند و مدت زمان آن‌ها به سیاست‌های فروشنده قطعه بستگی دارد. از این‌رو، اگر چنین قطعاتی را از فروشندگان ایرانی خریداری می‌کنید، قطعات برندهایی مثل اچ پی، همانند سایر قطعات با گارانتی مشابه فروخته می‌شوند.

چرا تاریخ تولید هارد دیسک‌ها در امنیت اطلاعات مهم است؟

اهمیت تاریخ تولید هارد دیسک‌ها در امنیت اطلاعات بسیار حیاتی است، زیرا تاریخ ساخت یک شاخص کلیدی برای طول عمر باقیمانده (Lifespan) و قابلیت اطمینان دستگاه به شمار می‌رود. هارد دیسک‌ها قطعات مکانیکی هستند که عمر مفید محدودی دارند و با گذشت زمان، احتمال خرابی فیزیکی آن‌ها به شدت افزایش می‌یابد. خرید هاردی که سال‌ها پیش تولید شده، حتی اگر نو باشد، ریسک از دست دادن داده‌ها را به شدت بالا می‌برد، زیرا ممکن است لرزش‌ها، نوسانات دما و فرسودگی طبیعی مواد اولیه، کیفیت آن را کاهش داده باشد. علاوه بر این، هارد دیسک‌های قدیمی‌تر فاقد فناوری‌های امنیتی مدرن مانند رمزنگاری سخت‌افزاری قوی و ویژگی‌های پیشرفته تشخیص خطا هستند که در مدل‌های جدیدتر رایج است. همچنین، شرکت‌ها برای دیسک‌هایی که تاریخ تولید آن‌ها گذشته باشد، به‌روزرسانی‌های فریم‌ور امنیتی منتشر نمی‌کنند و این امر می‌تواند سیستم را در برابر آسیب‌پذیری‌های جدید بی‌دفاع بگذارد. بنابراین، استفاده از هاردهای جدیدتر، علاوه بر تضمین کارایی بهتر، بخش مهمی از استراتژی حفاظت و امنیت اطلاعات سازمان‌ها محسوب می‌شود.

هارد OEM و هارد Bulk چیست و چه تفاوتی دارند؟

اصطلاحات هارد OEM و هارد Bulk به دو دسته محصول اشاره دارند که هرچند ارزان‌تر از هارد اصلی هستند، اما تفاوت‌های کیفی و امنیتی چشمگیری دارند. هارد OEM، هاردی است که توسط شرکت‌های بزرگی مانند سیگیت یا وسترن دیجیتال تولید شده و از نظر فنی سالم است، اما فاقد ماژول‌های کنترلی یا فریم‌ور اختصاصی است که توسط برندهای سرورساز (مانند HP یا Dell) برای تضمین سازگاری، مانیتورینگ دقیق دما، تشخیص سکتورهای خراب و ارائه گزارش‌های شفاف در محیط سرور، درخواست شده‌اند. این هاردها اغلب توسط مونتاژکنندگان کامپیوتر برای کاهش هزینه استفاده می‌شوند، اما در محیط‌های حیاتی دیتاسنتر، عدم هماهنگی آن‌ها با سیستم مانیتورینگ سرور، ریسک از دست رفتن داده‌ها را افزایش می‌دهد.

در مقابل، هارد Bulk یا Pool، معمولا به هاردهای دست دوم اشاره دارد که اصلی و اورجینال بوده‌اند (ممکن است دارای برچسب برند اصلی باشند) اما قبلا در سرورهای دیگر استفاده شده و به صورت فله‌ای و بدون بسته‌بندی خرده‌فروشی، اغلب با لیبل‌های پاک شده از اطلاعات کارکرد، فروخته می‌شوند. این هاردها بالاترین ریسک امنیتی و عملکردی را دارند، زیرا هیچ تضمینی برای طول عمر باقی‌مانده یا اصالت ساعت کارکرد آن‌ها وجود ندارد و با وجود قیمت بسیار پایین، برای نگهداری اطلاعات حیاتی به هیچ وجه توصیه نمی‌شوند. در مجموع، هارد OEM از نظر فنی نو است، اما با سرور سازگار نیست، در حالی که هارد Bulk دست دوم و مستعمل شده است.

حمیدرضا تائبی